مدل‌سازی ریاضی تنش موثر ناشی از مخزن سد کرخه و اثر آن در ایجاد گسیختگی روی گسل دالپری

در تحقیق حاضر امکان بروز گسیختگی ناشی از اثر تنش دریاچه سد روی یک گسل مشخص به‌صورت مدل‌سازی ریاضی با شیوه‌ای نوین تشریح شده است. با استفاده از این روش امکان بروز گسیختگی القایی ناشی از اثر دریاچه سد کرخه روی گسل دالپری که یکی از مهم‌ترین و فعال‌ترین چشمه‌های لرزه‌زا، با استفاده از قاعده موهور- کلمب، در محدوده پیرامون ساختگاه سد کرخه است، مدل‌سازی شد و رابطه آن با شرایط مخزن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. با همین هدف، بخشی از این گسل که در محدوده موثر ساختگاه واقع شده است، به‌صورت صفحه گسیختگی با طول، شیب، روند و بردار لغزش مشخص به صورت دوبُعدی مدل شد و پارامترهای متفاوت تنش روی آن مورد محاسبه، تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این منطقه از زاگرس، هنوز تحقیقات دقیقی از شیب گسل‌ها در دست نیست، از این‌رو برای تحلیل بهتر تنش القایی، گسل پیش‌گفته در شیب‌های متفاوت بین 15 تا 60 درجه مدل شده است. دریاچه سد کرخه نزدیک به بخش فرادیواره گسل رورانده دالپری قرار گرفته است، انتظار می‌رود مخزن براساس پاسخ کشسانی محیط بتواند موجب تاخیر در زمان بروز گسیختگی این گسل و در نتیجه افزایش پایداری پوسته شود، این موضوع به‌خوبی در تحلیل نظری تنش ناشی از مخزن در گسل دالپری نیز مشاهده شده است؛ نتایج حاصل در قطعه‌ای از گسیختگی سطحی گسل دالپری نشانگر افزایش پایداری پوسته در همة شیب‌ها و در قطعه‌ای از گسیختگی پنهان این گسل که تا نزدیکی پایین‌دست ساختگاه سد ادامه یافته، مبین امکان وقوع زمین‌لرزه القایی تنها در شیب 15 درجه و در اعماق کمتر از 5ر2 کیلومتر است؛ در این شیب بیشینه توان برشی القایی ناشی از اثر دریاچه سد در راستای بردار لغزش تقریباً 12ر0 بار برآورد شده که در عمق تقریباً 1 کیلومتری قرار گرفته است.